Agentic AI ve Eğitimde Yeni Paradigma: Kendi Hedefini Belirleyen Yapay Zekâlar
Eğitimde yapay zekâ kullanımı uzun süre boyunca içerik öneren, soru çözen veya öğrenciye geri bildirim veren destekleyici araçlarla sınırlı kaldı. Ancak son yıllarda bu yaklaşım köklü bir dönüşüm geçiriyor. Agentic AI (Ajan Temelli Yapay Zekâ) ile yapay zekâ, yalnızca öğretim sürecine destek olan bir araç olmaktan çıkarak, kendi hedeflerini belirleyen ve öğrenme sürecini yöneten aktif bir aktöre dönüşüyor.
Bu yeni paradigma, eğitimde “öğreten sistemler” yerine “öğrenmeyi yöneten sistemler” çağını başlatıyor.
Agentic AI Nedir? Eğitim Bağlamında Ne Anlama Gelir?
Agentic AI, belirli bir amaç doğrultusunda:
- Hedef belirleyebilen
- Bu hedefe ulaşmak için plan yapabilen
- Gerekli araçları kullanabilen
- Sonuçları analiz ederek stratejisini güncelleyebilen
yapay zekâ sistemlerini ifade eder.
Eğitim bağlamında ise bu şu anlama gelir:
Agentic AI = Öğrencinin öğrenme hedeflerini analiz eden, eksiklerini tespit eden ve öğrenme yolculuğunu bağımsız biçimde yöneten yapay zekâ.
Bu sistemler, öğretmenin verdiği tekil komutlara bağımlı değildir; öğrencinin performansına bakarak “ne öğretilmeli, nasıl ilerlenmeli, hangi yöntem değişmeli” gibi sorulara kendisi karar verebilir.
Klasik Eğitim Teknolojilerinden Farkı
Geleneksel eğitim teknolojileri genellikle şu mantıkla çalışır:
- İçerik sun
- Test yap
- Puanla
- Geri bildirim ver
Agentic AI ise daha ileri bir yaklaşım sunar:
| Geleneksel Sistemler | Agentic AI Tabanlı Eğitim |
| Sabit müfredat | Dinamik, kişiselleştirilmiş yol |
| Tek tip öğrenme | Öğrenciye özel hedefler |
| Reaktif geri bildirim | Proaktif öğrenme planı |
| Öğretmen merkezli | Öğrenen merkezli |
Bu dönüşüm, eğitimde kişiselleştirme kavramını yapısal hâle getirir.
Kendi Hedefini Belirleyen Yapay Zekâlar Nasıl Çalışır?
Agentic AI destekli bir eğitim sistemi genellikle şu adımları izler:
Öğrenci Profili Oluşturma
- Ön bilgi düzeyi
- Öğrenme hızı
- Güçlü ve zayıf yönler
- İlgi alanları
Hedef Türevi (Goal Decomposition)
Örneğin “Matematikte başarılı olmak” gibi genel bir hedefi:
- Temel kavram eksiklerini kapatma
- Problem çözme hızını artırma
- Kavramsal derinlik kazanma
gibi alt hedeflere ayırır.
Öğrenme Stratejisi Belirleme
- Video mu, metin mi, uygulama mı?
- Hangi sırayla?
- Ne sıklıkla tekrar?
Sürekli Geri Bildirim ve Uyarlama
Öğrencinin performansına göre hedefler revize edilir.
Başarısızlık, sistem için bir hata değil öğrenme sinyalidir.
Eğitimde Sağladığı Temel Avantajlar
Derin Kişiselleştirme
Her öğrenci için ayrı bir öğrenme yolu oluşturulur.
Öğrenme Motivasyonunun Artması
Öğrenci, kendi seviyesine uygun hedeflerle ilerlediği için başarısızlık hissi azalır.
Öğretmenin Yükünü Azaltma
Öğretmen içerik üretmek yerine rehberlik rolüne odaklanır.
Ölçme-Değerlendirmede Dönüşüm
Sadece sınav sonuçları değil, öğrenme süreci değerlendirilir.
Eğitimde Kullanım Alanları
Agentic AI özellikle şu alanlarda güçlü etki yaratır:
- Kişiselleştirilmiş öğrenme platformları
- Dil öğrenme sistemleri
- STEM eğitimi (matematik, fizik, kodlama)
- Kurumsal eğitim ve sürekli öğrenme
- Özel eğitim ve öğrenme güçlüğü olan bireyler
Bu alanlarda sistem, öğretim tasarımını anlık veriye göre yeniden şekillendirir.
Etik ve Pedagojik Tartışmalar
Bu yeni paradigma bazı önemli soruları da beraberinde getirir:
- Yapay zekâ hedef belirlerken pedagojik sınırlar nasıl korunacak?
- Öğrencinin özerkliği nasıl sağlanacak?
- Algoritmik önyargılar öğrenme yolunu etkiler mi?
- Öğretmenin rolü nasıl yeniden tanımlanacak?
Bu nedenle Agentic AI, yalnızca teknik değil aynı zamanda pedagojik ve etik bir tasarım meselesidir.
Öğretmenin Rolü Nasıl Değişiyor?
Agentic AI, öğretmeni ortadan kaldırmaz; rolünü dönüştürür.
Yeni öğretmen rolü:
- Öğrenme koçu
- Eleştirel düşünme rehberi
- Sosyal ve duygusal destek sağlayıcı
- Yapay zekâ çıktılarının pedagojik denetleyicisi
Bu modelde öğretmen, insanî becerilerin merkezinde kalır.
Gelecek Perspektifi
Agentic AI’ın yaygınlaşmasıyla eğitim sistemleri:
- Sabit sınıf seviyelerinden
- Esnek, bireysel öğrenme ekosistemlerine
evrilecektir.
Diplomalar yerine beceri temelli öğrenme haritaları, sınıflar yerine öğrenme yolculukları konuşulacaktır.
Agentic AI, eğitimde yalnızca bir teknoloji değil, yeni bir paradigmadır.
Kendi hedefini belirleyen yapay zekâlar sayesinde öğrenme süreci daha kişisel, daha esnek ve daha etkili hâle gelmektedir.
Ancak bu dönüşümün başarılı olabilmesi için:
- Pedagojik ilkeler
- Etik çerçeveler
- İnsan merkezli tasarım
mutlaka merkeze alınmalıdır.
Eğitimin geleceği, yapay zekânın değil; insan ve yapay zekânın birlikte öğrenmeyi yönettiği hibrit bir model olacaktır.